Fikr hürriyyet, müsavat, adalet gibi binlerce meziyeti mündemic hususat bizde yeni tevellüd itmiş hal tufuliyyetde şeyler olmayup belki cem'iyyet beşeriyyenin sevkiyat tabiiyye ve emraz nefsaniyye neticesinden başka bir ma'na virilemiyen enva' teaddiyat ve i'tisafla yekdiğerini ezerek dünyanın bir deryai mezalim içinde çalkandığı sırada mededres olan İslamiyyet o efkar aliyyeyi neşr itmiş ve bu sayede müsavat ve adalet ve hürriyyet ne dimek olduğı bihakkın anlaşılarak teşkilat ictimaiyyede serzedei zuhur olan i'tisafat malanihaye bu vechile mündefi' olup ruh beşere kadar te'sir iden Kavaid Din Mübin cem'iyyet ictimaiyyenin bir kuvvei hakikiyye ve bir nazım adaleti tanınmış idi.
Gerçi ba'zı Avrupa müelliflerinin Şeri'at İslamiyye hakkındaki şaibei ağraz ile meşbu' i'tirazatına hedef olunmuş ise de Şeri'at Ğarra kaffei insanları nazar adl u hukukda ezher cihet müsavi tutup mazhar adl u hakkaniyyetde kimseyi istisna itmemiş ve o kadar müdakkikane emrlerde bulunmuşdur ki bunlarda zerre kadar zulm ihtimali melhuz değildir.
İşte fanus hidayet rabbaniyye olan o kavaid metine hey'et ictimaiyye içinde türeyerek beşeriyyeti tezelzüle uğradacak deniüttab', müstaid ceraim kimseleri de nazar dikkatden dur tutmadığından bu babda dahi bir hayli kavaid adilane vaz' eylemişdir. Fakat ahkamına tatbik hareket bir vazifei mütehattime teşkil idecek kavanin, bir milletin hayat ictimaiyyesine nazaran olacağından devletler memalikinde cari kavanin umumiyye ve hususiyye bittab' yekdiğerinden farklıdır. Mesela kanun ceza devletler memalikinde muhtelifdir. Fakat cümlesi kanun mezkurdan maksad asli olan hey'et ictimaiyyenin asayişini muhafaza noktasında birleşeceğinden bu babda tefavüt yokdur.
Asl maksad kavanini hüsn suretle tatbik ile lazımei adaleti temamiyle icra itmekdir. Yoksa hatıra riayet, asalete hürmet, menfaat şahsiyyeye inkiyad ile tatbik idilecek olan kavaid kanuniyye hangi memleketde olursa olsun ve ne şekilde bulunursa bulunsun ne terakkiyat ictimaiyyeye hidmet, ne de hey'et beşeriyyenin hukukunı tekeffül ve vikaye itmiş sayılabilür. Belki kanundan maksud olan adalet, müsavat keyfi bir istibdad içinde herc u merc idilmiş olur, halbuki gerek ceza ve gerek hukuka müteallik hükmde simai adalet, çehrei müsavat kendisini göstermezse hey'et ictimaiyye o hey'et hakimeden ne emniyyet ne hidmet bekleyebilür?
İşte devr sabık istibdadda ba'zı istisnaati nazr i'tinada tutmak şartıyla diyebilürüm ki, mehakim hukukiyye ve cinaiyyelerin pek çok mezalimi görülmüş ve hatta adl u hakkaniyyet ba'zısının kapusundan bile içeriye girmeğe cesaret idememişdir.
Nasıl idebilür? Faraza bir mahkemei cinayet tasavvur olunsun! Çünki vazifesi cinayet sandalyesine oturmuş bir müttehemi her halde isnad olunan fiilin faili zannında bulunur velev ki kanaati vicdaniyyeyi tatmine medar olacak bir delil u emare bulunsun.
Dekaik kanuniyyeye asla vukufları olmayan zabıta me'murlarının zabıt varakalarıyla ve lüzum muhakeme karar ve mazbataları var ya!
Anlardan bir ma'na çıkararak delail vehmiyye ve akyisei akliyye ile bir mücrimiyyet kararı tertib ve bununla mahzuz olursa böyle mahkemelerin hayrı mı olur? Adaletinden emniyyet mi olunur?
Beraet zimmet asl oldığı halde bu kaidei nazifeyi tağyir iderek mahkumiyyet asl fikr kanunşikenanesini zihnine sokmuş bir reis cinayetin elinden bir ma'sumu kurtarmak kabil mi olur?
Efsus böyle rüesanın ilmine irfanına efsus!!
Hilaf şer' u nizam her emre inkiyad ve bu suretle kendilerini en parlak mevki'a is'as ile avalimin bir halık sanisi gibi zaika senc ğurur bir halde hıraman olarak yürüyen ba'zı müddeii umumilerin pençesine düşen sahib hamiyyet artık mücrimiyyeti iddia olunacağını bilürken müdafaai hukuk zımnında ne söyleyebilür? Söylese ne menfaat ümid idebilür? Netice haindir. Evet mahkumdur. Hasbelmeslek çok mahkemelere tesadüf itdim. Çok i'lamat cinaiyyeyi gördüm ki engizisyon hey'et tahkikiyyesi mezalimini andırır suretde biçare mücrim sıfatını almış erbab hamiyyet hakkında tahkikat ibtidaiyyede ne eziyyetler ne işkenceler idilmiş sadai ma'sumanelerini feryad hazinlerini dinleyen bile olmamışdır. Bir kaç misal ile tenvir iddia pek kolay ise de tahdiş ezhanı mucib olmamak içün sarf nazar idiyorum.
İşte ümidleri münkatı' olan bu mahkumların bir makam mukaddeseden tezallüm hal ile tahlislerini istirhamları kalmışdı ki o da dergah uluhiyyet! Evet! Anların a'mak ruhundan "و ال الله المشتكی" sadaları geliyordu.
Şimdi ümid ideriz ki bu kabil mehakim, mahkeme değil heyakil mezalim münderis olacak. Milletin şer' u kanuna muhalif emirleri infaz iden hükkam ve müddeii umumilere ihtiyacı kalmamışdır. Millet, iktidar u dirayet, ğaraz u avazdan hali vicdana malik hükkam ve müddei umumi ister.
Mahkumiyyet i'lamatı eş'ar mecmuası olmadığı gibi müddeii umuminin terakki risalesi de olamaz. Anlar milletin bir mir'at adaleti bir hüccet temeddünüdür.
Mehakim hukukiyye ise daha berbad bir halde idi.
Halbuki mahkemelerde tarafeynin asaleti, şeref u nesebi siyaset şer'iyye noktai nazarından ehemmiyyet yokdur. Yalnız gözedilecek nokta adaletle hükmdür. Bu sebebe mebnidir ki, hükkam üç kısma tekassüm idilerek ikisi nar cehime biri de niam ebediyyeye idhal olunmuşdur.
Birinci derecede olan hükkam hakkı bildiği halde hilafına hükm i'ta iden ikincisi de an cehlin hükm virendir. İşte bunlar devr istibdadda mensubiyyetle, teatii rüşvetle, erbab hamiyyeti mahv itmekle ahz mansıba nail olmuş hükkamlardır. Üçüncü kısm ise alim olup adaletle i'tai hükm idenlerdir. Devr mezmum sabıkda bu kabil hükkamımız nadir idi. Meselen bir hey'et hakime içinde adaleti sever, alim bir memduhülsıfat hakimin bulunması çok mudur?
---
Amm zadei Nebi Cenab Haydar; ikamei hududda şerif, vazi', kavi, zaif nazar i'tibara alınarak tahfif hudud idilemiyeceğini ve şefaat u hediye ile hiç bir vakit ta'til ukubat olunamıyacağını ve bunlara kadir bulunduğu halde aksi suretle icrai amele mümaşat iden hükkamın rahmet ilahiyyeden matrud olduğunu beyan buyuruyor.
Hatta sahabei güzinden Üsame bin Zeyd Kureyşin Benu Mahzum batnından bulunan bir sarıkın ta'til mücazatı hususunda Cenab Risaletmeab efendimize şefaat eylemeleri üzerine vech celil adalet delil Cenab Nebevi'de iğbirar hasıl olarak (Ya Üsame! Ukubat ilahiyye'nin ta'til icrasına mı şefaat idiyorsun? Kavm Beni İsrail şerif olanları fiil sirkat icra eyledikleri zaman afv ve zaif olanlar üzerine ikamei hududda bulundukları içün helak oldular. Allah Azimüşşana kasem ederim ki, kızım Fatıma sirkat iderse elini keserim.) buyurmuşlardır.
Ey hükkam! Bu ne adalet! Bu ne müsavat! İşte milletin sizden istediği adalet. İşte sizden beklediği müsavat! Bu ve emsali kavaid adilane ve esas metin üzerine bu hükumet fazıla vücuda geldi. Öyle bir hükumet adile ki; gösterdiği asar adalet, saçdığı envar müsavat sayesinde cenah re'fetine milyonlarca müslim u gayr müslimi cem' itdi. Böyle idi Fahr Kainat'ın teşkil itdiği hükumet! Böyle idi o müessis medeniyyet hakikiyyenin icra itdiği muhakemat!
Mümeyyiz Ceza Zabt Katibi
İbn Hazım : Ferid
İşte fanus hidayet rabbaniyye olan o kavaid metine hey'et ictimaiyye içinde türeyerek beşeriyyeti tezelzüle uğradacak deniüttab', müstaid ceraim kimseleri de nazar dikkatden dur tutmadığından bu babda dahi bir hayli kavaid adilane vaz' eylemişdir. Fakat ahkamına tatbik hareket bir vazifei mütehattime teşkil idecek kavanin, bir milletin hayat ictimaiyyesine nazaran olacağından devletler memalikinde cari kavanin umumiyye ve hususiyye bittab' yekdiğerinden farklıdır. Mesela kanun ceza devletler memalikinde muhtelifdir. Fakat cümlesi kanun mezkurdan maksad asli olan hey'et ictimaiyyenin asayişini muhafaza noktasında birleşeceğinden bu babda tefavüt yokdur.
Asl maksad kavanini hüsn suretle tatbik ile lazımei adaleti temamiyle icra itmekdir. Yoksa hatıra riayet, asalete hürmet, menfaat şahsiyyeye inkiyad ile tatbik idilecek olan kavaid kanuniyye hangi memleketde olursa olsun ve ne şekilde bulunursa bulunsun ne terakkiyat ictimaiyyeye hidmet, ne de hey'et beşeriyyenin hukukunı tekeffül ve vikaye itmiş sayılabilür. Belki kanundan maksud olan adalet, müsavat keyfi bir istibdad içinde herc u merc idilmiş olur, halbuki gerek ceza ve gerek hukuka müteallik hükmde simai adalet, çehrei müsavat kendisini göstermezse hey'et ictimaiyye o hey'et hakimeden ne emniyyet ne hidmet bekleyebilür?
İşte devr sabık istibdadda ba'zı istisnaati nazr i'tinada tutmak şartıyla diyebilürüm ki, mehakim hukukiyye ve cinaiyyelerin pek çok mezalimi görülmüş ve hatta adl u hakkaniyyet ba'zısının kapusundan bile içeriye girmeğe cesaret idememişdir.
Nasıl idebilür? Faraza bir mahkemei cinayet tasavvur olunsun! Çünki vazifesi cinayet sandalyesine oturmuş bir müttehemi her halde isnad olunan fiilin faili zannında bulunur velev ki kanaati vicdaniyyeyi tatmine medar olacak bir delil u emare bulunsun.
Dekaik kanuniyyeye asla vukufları olmayan zabıta me'murlarının zabıt varakalarıyla ve lüzum muhakeme karar ve mazbataları var ya!
Anlardan bir ma'na çıkararak delail vehmiyye ve akyisei akliyye ile bir mücrimiyyet kararı tertib ve bununla mahzuz olursa böyle mahkemelerin hayrı mı olur? Adaletinden emniyyet mi olunur?
Beraet zimmet asl oldığı halde bu kaidei nazifeyi tağyir iderek mahkumiyyet asl fikr kanunşikenanesini zihnine sokmuş bir reis cinayetin elinden bir ma'sumu kurtarmak kabil mi olur?
Efsus böyle rüesanın ilmine irfanına efsus!!
Hilaf şer' u nizam her emre inkiyad ve bu suretle kendilerini en parlak mevki'a is'as ile avalimin bir halık sanisi gibi zaika senc ğurur bir halde hıraman olarak yürüyen ba'zı müddeii umumilerin pençesine düşen sahib hamiyyet artık mücrimiyyeti iddia olunacağını bilürken müdafaai hukuk zımnında ne söyleyebilür? Söylese ne menfaat ümid idebilür? Netice haindir. Evet mahkumdur. Hasbelmeslek çok mahkemelere tesadüf itdim. Çok i'lamat cinaiyyeyi gördüm ki engizisyon hey'et tahkikiyyesi mezalimini andırır suretde biçare mücrim sıfatını almış erbab hamiyyet hakkında tahkikat ibtidaiyyede ne eziyyetler ne işkenceler idilmiş sadai ma'sumanelerini feryad hazinlerini dinleyen bile olmamışdır. Bir kaç misal ile tenvir iddia pek kolay ise de tahdiş ezhanı mucib olmamak içün sarf nazar idiyorum.
İşte ümidleri münkatı' olan bu mahkumların bir makam mukaddeseden tezallüm hal ile tahlislerini istirhamları kalmışdı ki o da dergah uluhiyyet! Evet! Anların a'mak ruhundan "و ال الله المشتكی" sadaları geliyordu.
Şimdi ümid ideriz ki bu kabil mehakim, mahkeme değil heyakil mezalim münderis olacak. Milletin şer' u kanuna muhalif emirleri infaz iden hükkam ve müddeii umumilere ihtiyacı kalmamışdır. Millet, iktidar u dirayet, ğaraz u avazdan hali vicdana malik hükkam ve müddei umumi ister.
Mahkumiyyet i'lamatı eş'ar mecmuası olmadığı gibi müddeii umuminin terakki risalesi de olamaz. Anlar milletin bir mir'at adaleti bir hüccet temeddünüdür.
Mehakim hukukiyye ise daha berbad bir halde idi.
Halbuki mahkemelerde tarafeynin asaleti, şeref u nesebi siyaset şer'iyye noktai nazarından ehemmiyyet yokdur. Yalnız gözedilecek nokta adaletle hükmdür. Bu sebebe mebnidir ki, hükkam üç kısma tekassüm idilerek ikisi nar cehime biri de niam ebediyyeye idhal olunmuşdur.
Birinci derecede olan hükkam hakkı bildiği halde hilafına hükm i'ta iden ikincisi de an cehlin hükm virendir. İşte bunlar devr istibdadda mensubiyyetle, teatii rüşvetle, erbab hamiyyeti mahv itmekle ahz mansıba nail olmuş hükkamlardır. Üçüncü kısm ise alim olup adaletle i'tai hükm idenlerdir. Devr mezmum sabıkda bu kabil hükkamımız nadir idi. Meselen bir hey'et hakime içinde adaleti sever, alim bir memduhülsıfat hakimin bulunması çok mudur?
---
Amm zadei Nebi Cenab Haydar; ikamei hududda şerif, vazi', kavi, zaif nazar i'tibara alınarak tahfif hudud idilemiyeceğini ve şefaat u hediye ile hiç bir vakit ta'til ukubat olunamıyacağını ve bunlara kadir bulunduğu halde aksi suretle icrai amele mümaşat iden hükkamın rahmet ilahiyyeden matrud olduğunu beyan buyuruyor.
Hatta sahabei güzinden Üsame bin Zeyd Kureyşin Benu Mahzum batnından bulunan bir sarıkın ta'til mücazatı hususunda Cenab Risaletmeab efendimize şefaat eylemeleri üzerine vech celil adalet delil Cenab Nebevi'de iğbirar hasıl olarak (Ya Üsame! Ukubat ilahiyye'nin ta'til icrasına mı şefaat idiyorsun? Kavm Beni İsrail şerif olanları fiil sirkat icra eyledikleri zaman afv ve zaif olanlar üzerine ikamei hududda bulundukları içün helak oldular. Allah Azimüşşana kasem ederim ki, kızım Fatıma sirkat iderse elini keserim.) buyurmuşlardır.
Ey hükkam! Bu ne adalet! Bu ne müsavat! İşte milletin sizden istediği adalet. İşte sizden beklediği müsavat! Bu ve emsali kavaid adilane ve esas metin üzerine bu hükumet fazıla vücuda geldi. Öyle bir hükumet adile ki; gösterdiği asar adalet, saçdığı envar müsavat sayesinde cenah re'fetine milyonlarca müslim u gayr müslimi cem' itdi. Böyle idi Fahr Kainat'ın teşkil itdiği hükumet! Böyle idi o müessis medeniyyet hakikiyyenin icra itdiği muhakemat!
Mümeyyiz Ceza Zabt Katibi
İbn Hazım : Ferid
Me'haz: (wikilala.com), Beyanülhakk gazetesi, Sayı 10
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder