Makamat-ı Haririden Manzum Bir Parçanın Tercümesidir
(Tercümenin yalnız "Hasıl-ı Ma'na" kısımları buraya derc edilmiştir.)
Kardaşcağızım! Nesayih-i halisanesini katiyyen duruğ-ı iğfal ile tağşiş itmeyen bir nasihin vesayası olmak üzere atideki sözlere kulak ver:
Halini yakından tedkik ve tecrübe itmediğin bir ademin medh ve kadhına dair söylenen sözler suret-i maktuada olsa dahi sen yine ihtiyaten kati bir hükm virmekden tevakki iyle.
Mücerrebin olmayan o ademin hal-i meserret ve hal-i hiddetinde takındığı evza' ve evsaf anlaşılıncaya kadar iyiliği, fenalığı hakkındaki mesmuatı tevkif it... Ya'ni netice-i tecaribe mevkufen kabul idebilmek mesleğini iltizam it.
İşte o zaman, ya'ni ba'det'tecrübe şeyn virecek bir halini görürsen hasbel'mürüvve ört, basdır. Ve bil'aks medar-ı şeref ve ziynet olacak bir hasletini müşahede idersen neşr ve i'landan geri durma.
Yahud hadd zatında mühezzeb ve mükemmel olan bir ademi, mahza şahsının gösterişsizliğinden, namının şöhretsizliğinden, mevki'inin değersizliğinden dolayı tahkir idersen yine hamakatine haml olunur.
Eski püskü elbise içinde nice insanlar vardır ki fazl ve kemaline mebni mehib ve müvekkar ve libas-ı ihtişamıyla bezenmiş niceleri de vardır ki ağzından çıkan sözü kulağı işitmez bir halde bulunduğu cihetle ma'yub ve muhakkardırlar. Ve fi el hadis: (رب اشعث اغبر تبنوعنه اعین الناس ذی طمرین لواقسم علی الله لابره) ya'ni: saçı sakalı karışık, üstü başı tozlu, yırtık yama içinde, halkın nazar ehemmiyyetinden sakıt nice insanlar vardır ki -velev muazzamat-ı umurdan olmak üzre- her hangi bir işin icrasını, Vacib Teala Hazretlerine kasem ile te'min ve teahhüd itse Allah Teala anı yemininde kazib çıkarmaz.
Tiğ bir an içün eski kında bulunması ve şahine yuvasının çörden çöpden olması mucib naks ve şeyn olamaz.
Kezalik, altunun -altun olmak haysiyyetiyle- kıymet-i nisbiyyesi mahakk-ı intikada vaz'ı ile anlaşılır, nakşının letafetiyle değil.
Mustafa Sabri
Beyanül'hakk, 13 Teşrin-i Evvel 1324