Bir İktibas

 "Burada bilmünasebet aklıma geldi: Selim evvelin vaktiyle, aramızda bulunan tebai gayr müslime hakkında ya İslamiyyeti veya seyfi kabule mecbur tutulmalarına dair olan tasavvuru, zamanındaki ulemai dinin muhalefeti ile akamete mahkum olmuş. Bu hikayeyi lisan tenkid ile yad iden sivri akıllılarımız bulunur. Bence hak ve ma'delete mugayır hissiyyatı diniyyenin hakiki hissiyat diniyye olamayacağını takdir iden o ulema din ile fikr fazilete serfüru eyleyen o padişah muazzam, müslümanların devr şevketinde de, devr zaafında da tebcil ve tekrime layıkdır. İşte bakınız: dini fikirler ve hislerle, milli fikirler ve hislerin farkı böyle ince noktalarda kendini gösterir, ve milliyyet düsturları hak ve ma'deletden ayrılabildiği halde, dini düsturlar ayrılamaz, belki hak ve adl gibi şeyler bizzat dinin düsturları cümlesindendir."

Dini müceddidler, Mustafa Sabri Efendi, sahife 275

Makamat Haririden Manzum Bir Parçanın Tercümesidir

 (Tercümenin yalnız "Hasıl Mana" kısımları buraya derc edilmiştir.)

 Kardaşcağızım! Nesayih halisanesini katiyyen duruğ iğfal ile tağşiş itmeyen bir nasihin vesayası olmak üzere atideki sözlere kulak ver:

 Halini yakından tedkik ve tecrübe itmediğin bir ademin medh ve kadhına dair söylenen sözler suret maktuada olsa dahi sen yine ihtiyaten kati bir hükm virmekden tevakkı iyle.

 Mücerrebin olmayan o ademin hal meserret ve hal hiddetinde takındığı evza' ve evsaf anlaşılıncaya kadar iyiliği, fenalığı hakkındaki mesmuatı tevkif it... Ya'ni neticeyi tecaribe mevkufen kabul idebilmek mesleğini iltizam it.

 İşte o zaman, ya'ni ba'dettecrübe şeyn virecek bir halini görürsen hasbelmürüvve ört, basdır. Ve bilaks medar şeref ve ziynet olacak bir hasletini müşahede idersen neşr ve i'landan geri durma.

 Yahud hadd zatında mühezzeb ve mükemmel olan bir ademi, mahza şahsının gösterişsizliğinden, namının şöhretsizliğinden, mevki'inin değersizliğinden dolayı tahkir idersen yine hamakatine haml olunur.

 Eski püskü elbise içinde nice insanlar vardır ki fazl ve kemaline mebni mehib ve müvekkar ve libas ihtişamıyla bezenmiş niceleri de vardır ki ağzından çıkan sözü kulağı işitmez bir halde bulunduğu cihetle ma'yub ve muhakkardırlar. Ve fi el hadis: (رب اشعث اغبر تبنوعنه اعین الناس ذی طمرین لواقسم علی الله لابره) ya'ni: saçı sakalı karışık, üstü başı tozlu, yırtık yama içinde, halkın nazar ehemmiyyetinden sakıt nice insanlar vardır ki -velev muazzamat umurdan olmak üzre- her hangi bir işin icrasını, Vacib Teala Hazretlerine kasem ile te'min ve teahhüd itse Allah Teala anı yemininde kazib çıkarmaz.

 Tiğ bir an içün eski kında bulunması ve şahine yuvasının çörden çöpden olması mucib naks ve şeyn olamaz.

 Kezalik, altunun -altun olmak haysiyyetiyle- kıymet nisbiyyesi mahakk intikada vaz'ı ile anlaşılır, nakşının letafetiyle değil.

 Mustafa Sabri

 Beyanül Hakk, 13 Teşrin Evvel 1324 

Aheng Milli

Her kimde ki var daiyyei fikr hakikat

Ma'bud hakikiye ider hasr ibadat

Lutfiyle getirdi bizi sahrayı ademden

Halk eyledi, virdi bize bir ahsen suret
Bildirmek içün kendini gösterdi delayil

Fehm eylemek üzre beşere virdi dirayet

Mer'i bulunan tarz bedi'iyle avalim

Alemde onun varlığına eyler işaret

Her zerre birer şahid adildir ider hep

Hallak cihan olduğuna hüsn şehadet

Kim olmuş ise mazhar en'am ilahi

Bir sani'in icadına kail olur elbet

Ma'dum iken ihsan iderek feyz vücudı

Bahş eyledi nev' beşere akl ve keramet

Bir nev'ini zikr iyleseñiz ni'met hakkıñ

Diger birisi itmededir arz hüviyyet

Kabil mi kişi şükrini hakkıñ ide ifa

Kim bir nefes alırken bulunmuş iki ni'met

İrsal rüsul ni'met mahsusayi hakdır

Doğru yola itmeklik içün halkı hidayet

Tebliğ ile ahkam ilahiyyeyi anlar

Bildirdi ki insanlara var duzah u cennet

Başdan başa hep mahasal hikmet Kur'an

İnsanlar içün başlıca esbab saadet

Emr (واَعدُّوا) ya itaat iden akvam

Her ma'rekede mutlak olur nail nusret

Daim sebeb nusret olur müttefik olmak

Mashub yed Allah'dır eydii cemaat

Allah teala ki bizim nasırımızdır

Her dem ideriz nusretine arz dehalet

 

Fatih Dersamlarından Dağıstanlı
 

Ali Nazmi

(Beyanül Hak, 13 Teşrinevvel 1324, 26 Ekim 1908)